Foi o máis famoso espía español de todos os tempos. Juan Pujol García, Garbo, traballou para os aliados durante a II Guerra Mundial e foi peza decisiva no éxito do desembarco de Normandía. Condecorado polos alemáns, que sempre o creron un dos seus, e tamén polos ingleses, pasou á historia e á lenda. Pero, non se escribiu nada sobre a súa muller, Araceli, nin sobre a súa influencia no éxito de Pujol como axente dobre.

Chamábase Araceli González Carballo e nacera no Lugo de 1914, nunha familia acomodada. Tivo unha infancia feliz. Era unha beleza e tería feito unha boa voda se a Guerra Civil non enviara ao fronte aos mozos que a cortexaban. Araceli ofreceuse como voluntaria nun hospital de sangue. Para sorpresa dos que a coñecían, a nena ben baleiraba bacinillas, pelaba patacas e esfolaba as mans na auga xeada. Vendo preto o sufrimento, Araceli madurou.

A finais de 1938 dixo que quería marchar de Lugo. O seu pai encontroulle un posto en Burgos como secretaria do gobernador do Banco de España. Alí, en febreiro de 1939, coñeceu un oficial novo chamado Juan Pujol. Pujol comezara a guerra no exército republicano para pasar logo ás tropas franquistas. O bando nacional decepcionouno. Interesado na política internacional, intuíu a catástrofe que traería o avance dos fascismos en Italia e Alemaña.

O frechazo entre Araceli e Juan foi inmediato. Ao rematar a guerra, e xa casados, trasladáronse a Madrid. A invasión alemá a Polonia chega ese mesmo ano. A certeza de que o mundo ía saltar en anacos, non deixou indiferentes a dous mozos idealistas que acariciaban a idea de entrar na historia. Con inxenuidade, Juan e Araceli visitan a embaixada británica en Madrid para ofrecerse a colaborar na loita contra Alemaña. A súa proposta non se toma en serio: doen cartos, dinlles. Araceli suxire ao seu marido que pode converterse nunha peza apetecible para os británicos sendo colaborador do III Reich.

A embaixada alemá recibe con simpatía a visita dun oficial do exército de Franco. Pujol repite a oferta feita aos británicos e esaxera ao falar dos seus contactos no estranxeiro. Os alemáns póñeno a proba: sería capaz de conseguir un visado para entrar en Inglaterra?

Empeza a aventura. Pujol viaxa a Lisboa, onde consegue fotografar o salvoconduto dun empresario e reproducilo nunha prancha de metal para fabricar un tampón co selo oficial da embaixada española. Con el falsifica unha visa. Volve a Madrid e mostra o seu botín aos alemáns. Pujol entra a traballar para os servizos secretos do III Reich, a famosa Abwehr. Bautizaráselle como Arabel, en homenaxe á súa muller (Araceli bella), e asígnaselle un home de contacto, Federico Knappe, que o instrúe no manexo de códigos cifrados.

Debe trasladarse a Inglaterra. Pujol pregúntase como se vai mover por Gran Bretaña se nin sequera sabe inglés. Araceli  anímao a seguir. Instálanse en Lisboa, facendo crer aos alemáns que Pujol se atopa en Londres. Pujol envía á sección española da Abwehr informacións que extrae da prensa portuguesa, de conversacións nos cafés... e da súa propia imaxinación. O material é tan feble que os alemáns poden darse conta de que os está enganando. Para descubrir o grao de confianza que merece Arabel, Araceli regresa a Madrid. Federico Knappe recibe a visita dunha moza moi fermosa que lle di que o seu marido marchou a Londres e apenas ten noticias súas. Sabe que mantivo reunións con el. Pode facilitarlle algunha información sobre as súas actividades? Knappe finxe non saber de que lle fala. Araceli bótase a chorar e móstralle a foto do seu fillo acabado de nacer. Teme que Juan a abandonara... Quizais os servizos secretos de Hitler non prepararan a Knappe para resistir os choros dunha rapaza fermosa. Knappe consolou a Araceli: tiña a súa palabra de que Juan Pujol estaba facendo un labor esencial para o futuro do III Reich.

Os alemáns morderan o anzol. Pujol conseguiu enviar á Abwehr unha información moi valiosa que falaba da saída dunha flota británica desde o porto de Liverpool con destino a Malta. Obtivera os detalles por casualidade, pero os alemáns valorárono como unha proba da súa pericia. A fortuna quixo que os ingleses interceptasen a mensaxe de Arabel. A existencia dun axente alemán sen identificar causou inquietude entre a intelixencia británica, que cría ter localizados aos espías que se movían por territorio inglés.

Araceli cre que chegou o momento de contactar cos aliados. Consegue unha entrevista co agregado naval norteamericano en Lisboa, Edward Rousseau, e presenta probas da identidade de Arabel. Araceli convence a Rousseau de que Arabel está disposto a poñerse a disposición dos británicos para traballar como axente dobre. Preparouse unha operación para trasladar a Londres a toda a familia Pujol, que recibiu outro nome en clave: Bovril.

Corría a primavera de 1942. Juan púxose ás ordes do MI5, que lle buscou unha tapadeira como intérprete da BBC. Mentres tanto, a Abwehr recibía informacións de Arabel sobre as zonas que debían ser bombardeadas, sen sospeitar que Pujol estaba seleccionando obxectivos onde se causaban poucas baixas. Para confundir aos alemáns, Arabel facía chegar fotos trucadas de ruínas e cadáveres. Logrou persuadir á Abwehr da creación dunha rede de 20 axentes. A capacidade de convicción de Pujol fai que os británicos o rebauticen como Garbo.

Para a familia, aqueles foron tempos intensos. Araceli e Juan saben que con cada información falsa que chega á Abwehr, o perigo para eles multiplícase. Acaban de ser pais por segunda vez e, a pesar da tensión constante, Araceli é feliz en Londres. Faise un oco na sociedade inglesa. Coñece á duquesa de Kent e a outros membros da aristocracia. Tamén Winston Churchill simpatiza con ela. Nunha ocasión, mentres estaban charlando, desprendeuse do puro de Churchill unha morea de cinza, que foi parar á súa chaqueta sen que el se decatase. Os presentes intercambiaron miradas incómodas. Foi Araceli quen  reaccionou: “Teña coidado, sir Winston...!”, díxolle, mentres sacudía os restos do cigarro. Cando llo solicitou, o propio Churchill firmou un permiso para que puidese viaxar a España e visitar á súa familia.

En 1944, Pujol participou na máis importante misión como axente dobre: a operación Fortitude, que tiña como obxectivo confundir aos alemáns en canto ao lugar de entrada en Europa das tropas americanas. O desembarco de Normandía marcou o principio do fin da II Guerra Mundial. Os alemáns nunca sospeitaron de Arabel e Hitler concedeulle ao español a Cruz de Ferro. O axente Garbo recibe tamén a Orde do Imperio Británico, pero non poderá recollela: o MI5 recomendou o regreso inmediato a Madrid de Juan Pujol.

Xa en España, Arabel é citado pola Abwehr. Pujol quere ignorar a chamada e é Araceli a que acode ao encontro, que pode ser unha trampa. Pero o contacto alemán só quere entregarlle un diñeiro co que o xa extinto Goberno do Reich desexa gratificar os servizos do seu axente. Os Pujol trasládanse a Lugo. A policía da cidade recibe unha mensaxe de Madrid: sospéitase que unha lucense pode estar involucrada en actividades de espionaxe. Ao saber que se trata de Araceli González Carballo, as forzas do orde aseguran que debe tratarse dun error: aquela muller extravertida é a última persoa á que alguén podería tomar por unha espía.

Pujol vive angustiado ante a posibilidade de ser descuberto. A parella múdase a Caracas, onde nacerá a súa filla María Eugenia. Juan e Araceli están cada vez máis distanciados. Ela non se adapta á vida en Venezuela, pero Juan non quere volver a Europa. Deciden separarse. Araceli regresa a Lugo cos seus fillos e despois de tres anos, instálanse en Madrid.

A situación económica da familia é delicada. Araceli ponse en contacto coa embaixada inglesa, onde recordan á esposa de Garbo. Ela e os seus fillos trasládanse a un ático da rúa dos Irmáns Bécquer facilitado polos ingleses. É daquela cando chega a España a noticia de que Juan Pujol, cidadán español, faleceu en Mozambique. Con el morre a última pista de Garbo, de Bovril, de Arabel.

Araceli empeza a traballar para as embaixadas inglesa e americana. Aquela española desenvolta e cosmopolita convértese en intérprete e guía para os invitados vip das delegacións diplomáticas. Araceli é a encargada de acompañar aos visitantes ilustres nos seus paseos por Madrid. Segue a ser unha muller fermosa, posuidora dunha irresistible simpatía, que vive dedicada aos seus fillos -Juan, Jorge e María Eugenia- e no seu traballo de relacións públicas de luxo para americanos e ingleses.

En 1956, o americano Edward Kreisler acababa de chegar a Madrid para desenvolver un negocio de artesanía española, pois, a pesar da puxanza do turismo, aínda non se contaba cun mercado de souvenirs. Kreisler, procedente dunha atesourada familia de Ohio, tiña contactos en España e deixou o negocio do automóbil para probar sorte noutro campo. Era un home intelixente e atractivo. A fortuna familiar e o seu pasado como actor -fixera teatro en Broadway e traballara en Hollywood como dobre de Rodolfo Valentino- aumentaban a súa capacidade de sedución. Como a outros visitantes de postín, Araceli foi a encargada de servirlle de intérprete, e o americano non tardou en namorarse daquela muller  espontánea e fermosa.

Edward e Araceli puxeron en marcha un próspero negocio de recordos para turistas. Bautizaron a tenda co nome de Festival e cada día centos de estranxeiros levaban de alí os obxectos máis variados. Araceli casa con Kreisler en 1958. Edward dá o seu apelido aos tres fillos de Pujol e forman unha nova familia. O seu negocio vai ben e en 1965 Araceli propón amplialo fundando unha galería de arte, a famosa Galería Kreisler, que chegará a ter sucursais en varias cidades. Os Kreisler son  parte importante da sociedade madrileña. Seguen sendo anfitrións de viaxeiros ilustres e non é raro velos cear nos locais de moda en compañía de americanos famosos de paso por Madrid. Algúns chegar a dicir que Araceli e Edward son en realidade axentes da CIA e os negocios son só unha tapadeira para as súas actividades de espionaxe.

A vida da familia transcorre usen sobresaltos. Os fillos casaron e Araceli converteuse en avoa. Ela e Edward seguían traballando na galería. E unha mañá de 1984, Juan Kreisler escoitou pola radio que reaparecera o máis importante espía español. Chamábase Juan Pujol García, vivía en Venezuela e déraselle por morto 30 anos atrás...

Os acontecementos precipitáronse. Os medios fixéronse eco da noticia, especialmente cando se soubo que Pujol ía ser recibido en Buckingham Palace para facerlle entrega, con todos os honores, da Orde do Imperio Británico. A fotografía de Garbo ocupou as páxinas dos xornais e Araceli recibiu unha chamada do que fora o seu marido. Pujol díxolle á señora Kreisler que quería ver os seus fillos.

Araceli falou con Juan, Jorge e María Eugenia, que accederon a encontrarse con Pujol. Pai e fillos citáronse en Barcelona. Juan Kreisler recorda o que a súa nai lles dixo antes de partir: “Que vos conte o que el queira. Non furguedes nas feridas do pasado”.

Ela sabía das terribles dificultades que pasara Juan Pujol e non quería que escoitase reproches dos seus fillos. Cando os tres irmáns se encontraron co seu pai, fundíronse con el nun abrazo. Grazas a que Araceli fomentou aquel encontro, a historia de Pujol tivo un final feliz. O antigo espía viaxou a Madrid para coñecer aos seus netos e durante anos enviou longas cartas a Tamara, a maior. Á súa vez, os seus voaron a Venezuela para abrazar á nova familia do seu pai, que casara alí e tiña outros tres fillos.

Juan Pujol morreu en Venezuela en 1988. Araceli sobreviviuno dous anos. Faleceu en Madrid a consecuencia dun derrame cerebral. Ninguén soubo nunca a súa verdadeira historia. Meses antes escandalizárase coas memorias de Aline Griffith, nas que a condesa de Romanones afirmaba ter traballado como espía para a intelixencia americana: “Pero, como se atreve esta muller a contar estas cousas? Ai, se eu puidera falar..., se eu falara...!”.

Unha espía con moito Garbo é unha reportaxe de EL PAÍS SEMANAL do 13 de decembro de 2009.